આર્મી ચીફ જનરલ મનોજ પાંડેએ મંગળવારે જણાવ્યું હતું કે ભારતીય સેના ‘ઉદ્ભવ’ પ્રોજેક્ટ હેઠળ મહાભારત યુદ્ધ, પ્રખ્યાત લશ્કરી હસ્તીઓના પરાક્રમી કારનામા અને રાજ્યકળાની કળામાં ભારતના સમૃદ્ધ વારસાની શોધ કરી રહી છે. ‘ઉદ્ભવ’ પ્રોજેક્ટનો ઉદ્દેશ્ય દેશના સંરક્ષણ ક્ષેત્રને મજબૂત કરવાનો છે. જનરલ પાંડેએ કહ્યું કે ‘ઉદ્ભવ’ પ્રોજેક્ટનું ઉદઘાટન ગયા વર્ષે કરવામાં આવ્યું હતું. આ અંતર્ગત વેદ, પુરાણ, ઉપનિષદ અને અર્થશાસ્ત્ર જેવા પ્રાચીન ગ્રંથોની ઊંડાણપૂર્વક તપાસ કરવામાં આવી રહી છે. તે પ્રખ્યાત ભારતીય અને પશ્ચિમી વિદ્વાનો વચ્ચે નોંધપાત્ર બૌદ્ધિક સમાનતા દર્શાવે છે.
આર્મી ચીફે આ બાબતો કોન્ફરન્સ ‘હિસ્ટોરિકલ પેટર્ન ઇન ઇન્ડિયન સ્ટ્રેટેજિક કલ્ચર’ (ભારતીય વ્યૂહાત્મક સંસ્કૃતિમાં ઐતિહાસિક પેટર્ન)માં કહી હતી. આ પ્રોજેક્ટનો ઉદ્દેશ્ય આધુનિક સુરક્ષા પડકારોને સંબોધવા માટે એક અનોખો અને સર્વગ્રાહી અભિગમ બનાવીને આધુનિક લશ્કરી પ્રથાઓ સાથે પ્રાચીન જ્ઞાનને જોડવાનો છે. તે ભારતીય સૈન્યની એક પહેલ છે જેનો ઉદ્દેશ વર્ષો જૂના જ્ઞાનને સમકાલીન લશ્કરી શિક્ષણશાસ્ત્ર સાથે સાંકળવાનો છે. આર્મી ચીફે કહ્યું, ‘આ પ્રોજેક્ટમાં વેદ, પુરાણ, ઉપનિષદ અને અર્થશાસ્ત્ર જેવા પ્રાચીન ગ્રંથોનો ઊંડાણપૂર્વક અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો છે, જે એકબીજા સાથે જોડાયેલા, ધાર્મિક વિચાર અને નૈતિક મૂલ્યો પર આધારિત છે.’
તેમણે કહ્યું, ‘તે મહાભારત યુદ્ધ, મૌર્ય, ગુપ્તા અને મરાઠા શાસનની વ્યૂહાત્મક શ્રેષ્ઠતાનો અભ્યાસ કરે છે જેણે ભારતના સમૃદ્ધ લશ્કરી વારસાને આકાર આપ્યો છે.’ આર્મી ચીફે જણાવ્યું હતું કે આ પ્રોજેક્ટે ભારતની આદિવાસી પરંપરાઓ, મરાઠા નૌકા વારસો અને લશ્કરી હસ્તીઓ, ખાસ કરીને મહિલાઓના પરાક્રમી કાર્યોને પ્રકાશિત કરીને નવા ક્ષેત્રોમાં સંશોધનને પ્રોત્સાહન આપ્યું છે. તેમણે કહ્યું, ‘ઉદ્ભવ પ્રોજેક્ટ શિક્ષણવિદો, વિદ્વાનો અને લશ્કરી નિષ્ણાતો વચ્ચે નાગરિક-લશ્કરી સહયોગને પ્રોત્સાહન આપીને દેશની સંપૂર્ણતાના વિઝનને મજબૂત બનાવે છે.’ નોંધનીય છે કે ચાણક્ય દ્વારા લખાયેલા અર્થશાસ્ત્રમાં યુદ્ધની કળા, શાસન અને રાજનીતિ સહિત અનેક વિશિષ્ટ વિષયો પર મંતવ્યો વ્યક્ત કરવામાં આવ્યા છે.
