એરફોર્સ ફ્લાઇટ લેફ્ટનન્ટ અવની ચતુર્વેદીની હિંમતને સલામ છે. કારણ કે તેણે એકલા હાથે મિગ-21 બાઇસન વિમાન ઉડાડ્યું. આ ઉડાન સાથે, તેણીએ સાબિત કર્યું કે નારી શક્તિ(Nari Shakti) કોઈપણ મિશનને જીતવાની ક્ષમતા ધરાવે છે. આજે આપણે દેશની અસંખ્ય છોકરીઓ માટે પ્રેરણારૂપ બનેલી અવનીની સફર પર વાત કરીશું.
ફ્લાઇટ લેફ્ટનન્ટ અવની ચતુર્વેદીએ વર્ષ 2018 માં રાતોરાત હેડલાઇન્સ બનાવી હતી જ્યારે તેણીએ એકલા મિગ-21 ફાઇટર જેટ ઉડાડ્યું હતું. તે સમયે આવું કરનાર તે પ્રથમ મહિલા ફ્લાઈંગ ઓફિસર હતી. જ્યારે અવનીએ આ સિદ્ધિ હાંસલ કરી ત્યારે વાયુસેનાના એક અધિકારીએ કહ્યું, અવની ચતુર્વેદી એકલા ફાઈટર એરક્રાફ્ટ ઉડાવનારી પ્રથમ ભારતીય મહિલા બની છે, તેણે એકલા મિગ-21 બાઇસન ઉડાડ્યા હતા. આ તેની આ પ્રકારની પ્રથમ ઉડાન હતી. આ સાથે જ અવની ફાઈટર એરક્રાફ્ટ ઉડાડનાર પ્રથમ ભારતીય મહિલા પાઈલટ તરીકે ઈતિહાસના પાનામાં નોંધાઈ ગઈ હતી.
આ ઉડાન દ્વારા તેણે સાબિત કર્યું કે તે યુદ્ધ જેવી સ્થિતિમાં સુખોઈ જેવા વિમાનને સરળતાથી ઉડાવી શકે છે. નોંધનીય છે કે વર્ષ 2016માં અવનીની સાથે ભાવના કાંત અને મોહના સિંહની ભારતીય વાયુસેના દ્વારા આ માટે પસંદગી કરવામાં આવી હતી. ત્રણેયને ફાઈટર પાઈલટ તરીકે તાલીમ આપવામાં આવી હતી. નોંધનીય છે કે 2016 પહેલા ભારતીય વાયુસેનામાં મહિલાઓને ફાઈટર પ્લેન ઉડાડવાની મંજૂરી નહોતી.
મહિલા પાઈલટ્સના પ્રથમ જૂથમાં ત્રણમાંની એક અવનિ છે. અન્ય બે પાઈલટ છે – ભાવના કાંત અને મોહના સિંહ. આ ત્રણેય પાઈલટ્સને ભારતીય હવાઈ દળની ફાઈટર સ્ક્વોડ્રનમાં 2016ની 18 જૂને સામેલ કરવામાં આવી હતી. ભારતીય હવાઈ દળ તથા દેશના ઈતિહાસમાં અવનિની સિદ્ધિ અનોખા પ્રકારની છે. મિગ ફાઈટર વિમાનની લેન્ડિંગ અને ટેક ઓફ્ફ સ્પીડ કલાકના 340 માઈલની રહેતી હોય છે. આવી સિદ્ધિ માત્ર અમુક જ દેશોની મહિલા પાઈલટ્સે હાંસલ કરી છે. એ દેશો છે – બ્રિટન, અમેરિકા, ઈઝરાયલ અને પાકિસ્તાન. મહિલાઓને લડાકુ વિમાન ઉડાડવાની તાલીમ આપવાનો નિર્ણય ભારત સરકારે 2015ના ઓક્ટોબરમાં લીધો હતો.
મધ્ય પ્રદેશના રીવા જિલ્લામાં 1993ની 27 ઓક્ટોબરે જન્મેલી અવનિનાં પિતા દિનકર ચતુર્વેદી મધ્ય પ્રદેશ સરકારના જલ સંસાધન વિભાગમાં એક્ઝિક્યૂટિવ એન્જિનીયર છે, માતા ગૃહિણી છે અને મોટો ભાઈ આર્મીમાં અધિકારી છે. એને નાનપણથી જ આર્મીને લગતી બાબતોમાં દિલચસ્પી રહેતી હતી. એણે આ સેક્ટરની પ્રત્યેક ચીજોમાં ઝીણવટપૂર્વક જાણકારી મેળવી હતી. એને કોઈ જોખમનો ડર લાગતો નથી. એ કોઈ પણ પરિસ્થિતિનો સામનો કરવા તત્પર રહેતી હોય છે.
અવનિ આ સિદ્ધિ હાંસલ કરી શકી છે એની પાછળ એને કોઈકે કરેલી મજાક છે. એક વાર કોઈએ એને કહ્યું હતું કે આકાશ સ્ત્રીઓ માટે નહીં બન્યું, સ્ત્રીઓએ તો ઘર જ સંભાળવું જોઈએ. સગાંસંબંધીઓએ અવનિને સામાજિક બેડીઓમાં જકડી લેવાના પ્રયાસો કર્યા હતા, પણ અવનિએ કોઈનું સાંભળ્યું નહીં અને એ પોતાનાં સપનાંને સાકાર કરવા માટે નીકળી પડી અને એમાં સફળતા મેળવીને જ જંપી. અવનિની ઈચ્છા સદ્દગત કલ્પના ચાવલાની જેમ અવકાશયાત્રી બનવાની છે. જીવનમાં સંઘર્ષનો સામનો કરીને ફાઈટર વિમાન મિગ-21 બાઈસન ઉડાડીને અવનિ હવે દેશની લાખો છોકરીઓ અને સ્ત્રીઓ માટે એક આદર્શ બની ગઈ છે. એણે આ વિમાન ઉડાડીને આકાશમાં એણે એકલીએ સફર કરી એટલું જ નહીં, પણ હવે એણે દેશની લાખો છોકરીઓમાં પણ આ પ્રકારનું સપનું જોવાની આશા જગાડી છે.
મિગ-21 બાઇસનમાં એકલા ઉડવતા અવનીએ તે સમયે કહ્યું હતું કે ફાઇટર પ્લેન ઉડાડવા અને દેશની સેવા કરવા જેવી બીજી કોઇ લાગણી નથી. તે શબ્દોમાં વર્ણવી ન શકાય. તેણે કહ્યું કે તે મારા માટે જીવનભરની યાદગીરી છે. ફાઈટર પાઈલટ અવનીએ એક ઈન્ટરવ્યુમાં જણાવ્યું હતું કે, “મારી પ્રથમ ફ્લાઈટ 22 મિનિટની હતી અને મને તેની દરેક મિનિટ યાદ છે. ટ્રેનર એરક્રાફ્ટ ફાઈટર એરક્રાફ્ટથી ખૂબ જ અલગ છે – અનુભવ અલગ છે.
