દીપ પ્રકાશનું પ્રતીક છે અને પ્રકાશ જ્ઞાનનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. આપણને ભગવાન પાસેથી સંપૂર્ણ જ્ઞાન મળે તે માટે દીવા પ્રગટાવવાની પરંપરા છે. પછી તે કોઈ પૂજા હોય કે કોઈ પણ સમારોહનું ઉદ્ઘાટન. તમામ શુભ કાર્યોની શરૂઆત દીપ પ્રગટાવવાથી થાય છે. જેમ દીવાની જ્યોત હંમેશા ઉપરની તરફ જ ઉગે છે, તેવી જ રીતે માનવ સ્વભાવે પણ હંમેશા ઉપરની તરફ જ વધવું જોઈએ, આ જ દીવો પ્રગટાવવાનો અર્થ છે. તેથી જે વ્યક્તિ સર્વ કલ્યાણ ઈચ્છે છે તેણે દીવો પ્રગટાવતી વખતે દીપ મંત્રનો જાપ કરવો જોઈએ. હિંદુ ધર્મમાં કોઈ પણ શુભ કાર્ય પહેલા દીવા પ્રગટાવવામાં આવે છે. સવાર-સાંજ પૂજા સમયે દીવા પ્રગટાવવાની પરંપરા છે. વાસ્તુશાસ્ત્રમાં દીવો પ્રગટાવવા અને રાખવા અંગે ઘણા નિયમો આપવામાં આવ્યા છે. વાસ્તુશાસ્ત્રમાં દીવાની જ્યોત કઈ દિશામાં હોવી જોઈએ તેની પર્યાપ્ત માહિતી ઉપલબ્ધ છે. વાસ્તુશાસ્ત્રમાં પણ ઉલ્લેખ છે કે દીવાની જ્યોતની દિશાનું પરિણામ શું આવે છે.
નવરાત્રી દરમિયાન અખંડ દીવો શા માટે પ્રગટાવીએ છીએ?
હિન્દુ ધર્મમાં નવરાત્રીનું વિશેષ મહત્વ છે. આપણે વર્ષમાં બે વાર દેવીની પૂજા કરીએ છીએ. નવરાત્રિ દરમિયાન, ભક્તો માતા રાણીને પ્રસન્ન કરવા માટે કલશ, અંકદ જ્યોતિ, માતા કી ચોકી વગેરે જેવી પૂજાઓ કરે છે. નવરાત્રિના 9 દિવસે આપણે ઘરે કલશ અને અખંડ જ્યોત પ્રગટાવીએ છીએ. અખંડ જ્યોતિને પૂરા 9 દિવસ સુધી ઓલવ્યા વિના બાળવાની જોગવાઈ છે. અખંડ જ્યોતિ પ્રગટાવ્યા પછી, તમે તેને એકલી છોડી શકતા નથી અને જો આ જ્યોત નીકળી જાય તો તે એક અશુભ શુકન છે.
નવરાત્રિમાં અખંડ જ્યોતિ
નવરાત્રિ દરમિયાન, દેવી માતાને પ્રસન્ન કરવા અને ઇચ્છિત પરિણામ મેળવવા માટે 9 દિવસ સુધી ગાયના દેશી ઘીથી અખંડ જ્યોત પ્રગટાવવામાં આવે છે. પરંતુ જો ગાયનું ઘી ઉપલબ્ધ ન હોય તો તમે અન્ય ઘી સાથે પણ માતા માતાની સામે અખંડ જ્યોતિ પ્રગટાવી શકો છો.
નવરાત્રિ દરમિયાન 9 દિવસ સુધી દીવો પ્રગટાવવાને અખંડ જ્યોતિ કહેવાય છે. એવું માનવામાં આવે છે કે નવરાત્રિ દરમિયાન દીવો પ્રગટાવવાથી પરિવારમાં સુખ-શાંતિ બની રહે છે અને તમામ કાર્યો સિદ્ધ થાય છે. આથી નવરાત્રિના પ્રથમ દિવસે સંકલ્પ કરતી વખતે અખંડ દીવો પ્રગટાવવો જોઈએ અને નિયમ મુજબ તેનું રક્ષણ કરવું જોઈએ.
અખંડ જ્યોતિ પ્રગટાવવાની રીત
નવરાત્રિ દરમિયાન અખંડ જ્યોતિને દીવો પ્રગટાવવાના કેટલાક નિયમો છે, જેનું આપણે પાલન કરવું જોઈએ જેથી આપણે ઈચ્છિત પરિણામ મેળવી શકીએ. સામાન્ય રીતે લોકો પિત્તળના દીવા વાસણમાં શાશ્વત જ્યોત પ્રગટાવે છે. જો તમારી પાસે પિત્તળનું વાસણ ન હોય તો તમે માટીના દીવા વાસણનો પણ ઉપયોગ કરી શકો છો. પરંતુ માટીના દીવા વાસણમાં શાશ્વત જ્યોત પ્રગટાવતા પહેલા દીવાના વાસણને એક દિવસ પાણીમાં પલાળી રાખો અને પછી તેને પાણીમાંથી બહાર કાઢીને સ્વચ્છ કપડાથી સૂકવી લો. શાસ્ત્રો અનુસાર નવરાત્રિ દરમિયાન અખંડ જ્યોતિ પ્રગટાવતા પહેલા આપણે મનમાં સંકલ્પ લઈએ છીએ અને દેવી માતાને પ્રાર્થના કરીએ છીએ કે આપણી મનોકામના જલ્દી પૂર્ણ થાય. અખંડનો દીવો ક્યારેય જમીન પર ન રાખવો.
દીપકને પગથિયાં કે પાટિયા પર રાખીને જ પ્રગટાવો. જો તમે દેવી દુર્ગાની સામે જમીન પર દીવો મૂકી રહ્યા છો, તો તેને અષ્ટકોણ આકારમાં રાખો. તમે આ અષ્ટદળને ગુલાલ અથવા રંગીન ચોખાથી બનાવી શકો છો.
અખંડ જ્યોતિની વાટનું વિશેષ મહત્વ છે. આ વાટ રક્ષાસૂત્ર એટલે કે કાલવમાંથી બનાવવામાં આવે છે. દોઢ હાથનું રક્ષાસૂત્ર (પૂજામાં વપરાતો કાચો દોરો) લો અને તેને દીવાની વચ્ચે વાટની જેમ રાખો.
અખંડ જ્યોતિ પ્રગટાવવા માટે શુદ્ધ ઘીનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ. જો તમારી પાસે દીવો પ્રગટાવવા માટે ઘી ન હોય તો તમે તલ કે સરસવના તેલથી પણ દીવો પ્રગટાવી શકો છો. પરંતુ ધ્યાનમાં રાખો કે આમાં સરસવનું તેલ શુદ્ધ હોવું જોઈએ અને તેમાં કોઈ ભેળસેળ ન હોવી જોઈએ.
અખંડ જ્યોતિ માતાની જમણી બાજુ રાખવી જોઈએ પરંતુ જો દીવો તેલનો હોય તો તેને ડાબી બાજુ રાખવો જોઈએ. અખંડ દીપકની જ્યોતને પવનથી બચાવવા માટે તેને કાચની ચીમનીથી ઢાંકી દેવી જોઈએ. રિઝોલ્યુશનનો સમય પૂરો થયા પછી, ફૂંક મારીને કે ખોટી રીતે દીવો ઓલવવો યોગ્ય નથી, બલ્કે દીવાને પોતાની મેળે બુઝવા દેવો જોઈએ.
ઈશાન કોણ એટલે કે ઉત્તર-પૂર્વ દિશાને દેવી-દેવતાઓનું સ્થાન માનવામાં આવે છે. તેથી અખંડ જ્યોતિને પૂર્વ-દક્ષિણ ખૂણામાં એટલે કે દક્ષિણ-પૂર્વ ખૂણામાં રાખવી શુભ માનવામાં આવે છે. ધ્યાન રાખો કે પૂજા સમયે જ્યોતનું મુખ પૂર્વ કે ઉત્તર દિશા તરફ હોવું જોઈએ.
અખંડ જ્યોત પ્રગટાવતા પહેલા ભગવાન ગણેશ, દેવી દુર્ગા અને ભગવાન શિવની હાથ જોડીને પૂજા કરો. દીવો પ્રગટાવતી વખતે મનમાં તમારી ઈચ્છાઓનો વિચાર કરો અને દેવી માતાને પ્રાર્થના કરો કે પૂજા પૂર્ણ થવાની સાથે તમારી મનોકામનાઓ પણ પૂર્ણ થાય.
અખંડ જ્યોત પ્રગટાવતી વખતે આ મંત્રનો પાઠ કરો
ॐ जयंती मंगला काली भद्रकाली कृपालिनी
दुर्गा क्षमा शिवा धात्री स्वाहा स्वधा नमोऽस्तुते।।
या
दीपज्योति: परब्रह्म: दीपज्योति जनार्दन:
दीपोहरतिमे पापं संध्यादीपं नमोस्तुते।
दीपो ज्योति परं ब्रह्म दीपो ज्योतिर्जनार्दन:।
दीपो हरतु मे पापं संध्यादीप नमोऽस्तु ते।।
शुभ करोतु कल्याणामारोग्यं सुख संपदा
दुष्ट बुद्धि विनाशाय च दीपज्योति: नमोस्तुते।।
शुभं करोति कल्याणम् आरोग्यम् धनसंपदा।
शत्रुबुद्धिविनाशाय दीपकाय नमोऽस्तु ते।।
અખંડ જ્યોતિ પ્રગટાવવાના શુભ નિયમો
નવરાત્રિ દરમિયાન અખંડ જ્યોતિની જ્યોત પૂર્વ દિશામાં રાખવાથી આયુષ્ય વધે છે. દીવાની જ્યોત પશ્ચિમ તરફ રાખવાથી દુ:ખ વધે છે. દીવાની જ્યોત ઉત્તર દિશા તરફ રાખવાથી આર્થિક લાભ થાય છે. દીવાની જ્યોત દક્ષિણ તરફ રાખવાથી નુકસાન થાય છે. આ નુકસાન વ્યક્તિ કે પૈસાના રૂપમાં થઈ શકે છે. કોઈપણ શુભ કાર્ય કરતા પહેલા દીવો પ્રગટાવતી વખતે આ મંત્રનો જાપ કરવાથી જલ્દી સફળતા મળે છે.
અખંડ જ્યોતની ગરમી દીવાની આસપાસ ચાર આંગળીઓ સુધી અનુભવવી જોઈએ. આવો દીવો સૌભાગ્યની નિશાની છે.
દીવાની જ્યોત સોનેરી સળગતી હોવી જોઈએ, જેના કારણે તમારા જીવનમાં ધનનો વરસાદ થાય અને વેપારમાં પ્રગતિ થાય.
જો અખંડ જ્યોતિ કોઈપણ કારણ વગર ઓલવાઈ જાય તો ઘરમાં આર્થિક સંકટ આવવાની સંભાવના રહે છે.
દીવામાં વાટ વારંવાર બદલવી જોઈએ નહીં. દીવો પ્રગટાવવો પણ અશુભ માનવામાં આવે છે. આમ કરવાથી રોગ વધે છે અને શુભ કાર્યોમાં અવરોધો આવે છે.
માટીના દીવામાં અખંડ જ્યોત પ્રગટાવવાથી આર્થિક સમૃદ્ધિ આવે છે અને તમારી કીર્તિ ચારે દિશામાં ફેલાય છે.
નવરાત્રિ દરમિયાન દીવા પ્રગટાવવાથી પરિવારમાં સુખ, શાંતિ અને પિતૃ શાંતિ આવે છે.
નવરાત્રી દરમિયાન ઘી અને સરસવના તેલનો અખંડ દીવો પ્રગટાવવાથી જલ્દી શુભ ફળ મળે છે.વિવાદો છે.
નવરાત્રિ દરમિયાન વિદ્યાર્થીઓએ સફળતા માટે ઘીનો દીવો કરવો જોઈએ.
જો તમે વાસ્તુ દોષથી પરેશાન છો તો તેને દૂર કરવા માટે તમારે વાસ્તુ દોષની જગ્યાએ તલના તેલનો દીવો કરવો જોઈએ.
શનિના અશુભ પ્રભાવથી રાહત મેળવવા માટે નવરાત્રિ દરમિયાન તલના તેલનો અખંડ ઉપયોગ કરવો શુભ માનવામાં આવે છે.
