યુરેશિયામાં મુસ્લિમ બહુમતી ધરાવતા દેશ તુર્કીના રાષ્ટ્રપતિ રેસેપ તૈયપ એર્દોગને ઈઝરાયેલ માટે એક મોટા ખતરા તરફ ઈશારો કર્યો છે. બુધવારે, એર્દોગને કહ્યું હતું કે ઇઝરાયેલ હવે તુર્કિયે પર તેની નજર રાખે છે. અંકારામાં તુર્કીની સંસદને સંબોધતા એર્દોગને કહ્યું કે જો ઈઝરાયેલને રોકવામાં નહીં આવે તો તેનું આગામી નિશાન તુર્કી હશે. રાષ્ટ્રપતિ એર્દોગને એમ પણ કહ્યું કે હમાસ ઈઝરાયેલ સામે લડીને તુર્કીની રક્ષા કરી રહ્યું છે. 7 ઓક્ટોબરે હમાસ દ્વારા ઇઝરાયેલ પર હુમલો થયો ત્યારથી ઇઝરાયેલની સેના ગાઝામાં સતત મોતનું કારણ બની રહી છે. આ સમયગાળા દરમિયાન, તુર્કીના રાષ્ટ્રપતિએ ઘણી વખત હમાસને સમર્થન આપ્યું છે અને ઇઝરાયેલ પર ગાઝામાં નરસંહારનો આરોપ લગાવ્યો છે.
બુધવારે સંસદને સંબોધતા, એર્દોગને કહ્યું, “ઈઝરાયેલ માત્ર ગાઝામાં પેલેસ્ટિનિયનો પર હુમલો કરી રહ્યું નથી; તેના બદલે તે આપણા પર પણ હુમલો કરી રહ્યો છે. હમાસ તમને જણાવી દઈએ કે તુર્કી યુરોપ અને એશિયાના બે મહાદ્વીપની વચ્ચે સ્થિત છે અને તેના એશિયાઈ ભાગને તુર્કી કહેવામાં આવે છે.
તુર્કીના રાષ્ટ્રપતિનું આ નિવેદન એવા સમયે આવ્યું છે જ્યારે બંને દેશો વચ્ચેના દ્વિપક્ષીય સંબંધોમાં તીવ્ર ઘટાડો જોવા મળી રહ્યો છે. તુર્કીએ આ મહિનાની શરૂઆતમાં ઇઝરાયેલ સાથેનો તમામ વેપાર અટકાવ્યો હતો અને ગાઝા પટ્ટીને માનવતાવાદી સહાયની અવિરત પુરવઠો અને ત્યાં તાત્કાલિક યુદ્ધવિરામની માંગ કરી હતી. આ સાથે તુર્કીએ ઈઝરાયલને 35,000 પેલેસ્ટાઈનીઓને મારવા અને 85,000 લોકોને ઈજા પહોંચાડવા માટે દોષિત ઠેરવ્યા છે.
આગળની સંભાવનાઓ માટેનો માર્ગ સાફ કરતાં, પ્રમુખ એર્દોગને કહ્યું, “કોઈએ અમારી પાસેથી અમારા શબ્દોમાં નરમાઈની અપેક્ષા રાખવી જોઈએ નહીં. તેઓ (ઈઝરાયલીઓ) જેટલા ખરાબ છે તેટલા બર્બર છે. તેઓએ લોકોને સૌથી ઘાતક હથિયારો આપ્યા છે. ભૂખ અને તરસથી માર્યા ગયા. તેઓ લોકોને તેમના ઘરોમાંથી બહાર કાઢી મૂક્યા અને કથિત રીતે સલામત વિસ્તારોમાં જવાનો નિર્દેશ આપ્યો અને પછી તેઓએ સલામત વિસ્તારોમાં નાગરિકોની હત્યા કરી. એપ્રિલની શરૂઆતમાં, એર્દોગને હમાસની તુલના તુર્કી ક્રાંતિકારી દળો સાથે કરી હતી જેણે 1920 ના દાયકામાં એનાટોલિયામાંથી વિદેશી દળોને બહાર કાઢવામાં મદદ કરી હતી.
નોંધનીય છે કે સાત મહિના પહેલા 7 ઓક્ટોબરે જ્યારે હમાસ દ્વારા ઈઝરાયેલ પર હુમલો કરવામાં આવ્યો ત્યારે તુર્કીએ ઈઝરાયલના વડાપ્રધાન બેન્જામિન નેતન્યાહુની સરકાર પ્રત્યેની પોતાની ટીકા પર ચુપકીદી સેવી હતી અને ઈઝરાયેલના નાગરિકો પર હમાસના હુમલાની નિંદા કરી હતી. પરંતુ જ્યારે ઇઝરાયલે ગાઝા પટ્ટીમાં તબાહી મચાવી દીધી અને નાગરિકો પર ગોળીબાર શરૂ કર્યો, ત્યારે તુર્કીએ પોતાનું વલણ બદલ્યું અને ઇઝરાયેલમાંથી તેના રાજદૂતને પાછા બોલાવ્યા. તેના જવાબમાં ઈઝરાયેલે પણ અંકારાથી પોતાના રાજદ્વારીઓને પાછા બોલાવી લીધા હતા.
મિડલ ઈસ્ટ આઈના એક રિપોર્ટ અનુસાર માર્ચમાં તુર્કીમાં યોજાયેલી સ્થાનિક ચૂંટણીમાં હારનો સામનો કર્યા બાદ તુર્કીની સરકારે ઈઝરાયેલની ટીકા વધારી દીધી છે અને નેતન્યાહુની સરકાર વિરુદ્ધ અનેક પગલાં લીધા છે. તુર્કીએ પણ હવે જાહેરાત કરી છે કે તે દક્ષિણ આફ્રિકા દ્વારા ઇઝરાયેલ વિરુદ્ધ ઇન્ટરનેશનલ કોર્ટ ઑફ જસ્ટિસમાં લાવવામાં આવેલા નરસંહારના કેસમાં જોડાશે. જો કે, આ દરમિયાન ઈઝરાયેલે છ મહિના બાદ ફરીથી પોતાના રાજદૂતોને તુર્કીમાં મોકલવાનું શરૂ કર્યું છે.
2018 માં પણ, તુર્કીએ ગાઝામાં પેલેસ્ટિનિયન વિરોધીઓ સામે ઇઝરાયેલની હિંસક કાર્યવાહીના વિરોધમાં તેલ અવીવમાંથી તેના રાજદૂતને પાછા બોલાવ્યા હતા. આ પછી ચાર વર્ષ સુધી બંને દેશો વચ્ચેના સંબંધો તંગ રહ્યા હતા. 2022માં બંને દેશો વચ્ચેના સંબંધો ફરી પાટા પર આવ્યા હતા, પરંતુ હવે સંબંધો ફરી પાટા પરથી ઉતરી ગયા છે. તમને જણાવી દઈએ કે જ્યારે ઈઝરાયેલે 1948માં આઝાદીની ઘોષણા કરી તો એક વર્ષની અંદર તુર્કીએ તેની સાર્વભૌમત્વને માન્યતા આપી અને તુર્કી આવું કરનાર વિશ્વનો પહેલો મુસ્લિમ બહુમતી દેશ બન્યો.
