આ વખતે સાઉદી અરેબિયામાં હજ યાત્રા દરમિયાન લગભગ 900 લોકોના મોત થયા છે, જેમાંથી 98 ભારતીય છે. આ વખતે હજ યાત્રા દરમિયાન સાઉદી અરેબિયામાં ભીષણ ગરમી જોવા મળી હતી. ગરમીના કારણે મક્કા શહેર ભઠ્ઠી બની ગયું હતું. અહીં મહત્તમ તાપમાન 51.8 ડિગ્રીએ પહોંચી ગયું હતું. ગયા વર્ષની વાત કરીએ તો હજ યાત્રા દરમિયાન 200 લોકોના મોત થયા હતા અને 2000ની તબિયત લથડી હતી. ગયા વર્ષે મહત્તમ તાપમાન માત્ર 48 ડિગ્રી સેલ્સિયસ નોંધાયું હતું. આ વખતે હજયાત્રા દરમિયાન તાપમાનનો પારો 51 ડિગ્રીની ઉપર પહોંચી ગયો હતો.
સાઉદી અરેબિયામાં ગયા મહિને પ્રકાશિત થયેલા એક અભ્યાસમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે દર દાયકામાં તાપમાનમાં 0.4 ડિગ્રીનો વધારો થઈ રહ્યો છે. મુંબઈના મીરા રોડના રહેવાસી આસિફ અલીએ જણાવ્યું કે આ વર્ષે ગરમી સામાન્ય નથી. હજ કમિટીએ પોતાની બેઠક જાહેર કર્યા પછી જ તેણે આ યાત્રા માટે પોતાને તૈયાર કરવાનું શરૂ કર્યું. તેણે કહ્યું, આ મારી પ્રથમ હજ યાત્રા હતી. મેં તેના વિશે ઘણી માહિતી મેળવી હતી.
તેણે વધુમાં કહ્યું કે, નમાઝ માટે હોટલમાંથી નીકળતી વખતે હું મારા માથા પર ભીનું કપડું બાંધી લેતો હતો. તેણે નજીકમાં એક બોટલ રાખી અને સતત પાણી પીતા રહ્યા. ગરમી વિશે કંઈપણ વર્ણવવું મુશ્કેલ છે, તે ફક્ત અનુભવી શકાય છે. 35 વર્ષીય ઓવૈસ રિઝવીએ જણાવ્યું કે કાબા પાસે ઘણી વ્યવસ્થા કરવામાં આવી હતી. જો કે, જ્યારે તીર્થયાત્રીઓ પથ્થરબાજીની વિધિ માટે મીનાથી નીકળ્યા ત્યારે ઘણા લોકોની હાલત ખરાબ થવા લાગી.
વાસ્તવમાં, હજ યાત્રીઓ રાતોરાત જાય છે અને પછી સવારની પ્રાર્થના પછી તરત જ નીકળી જાય છે. લોકોને પાંચથી 10 કિલોમીટર પગપાળા જવુ પડે છે. માર્ગમાં કોઈ આશ્રયસ્થાન નથી જેના કારણે લોકોને મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડે છે. તેમણે કહ્યું કે ઘણા વૃદ્ધ લોકો આ યાત્રા કરે છે. જ્યારે હું શેતાન પર પથ્થરમારો કરીને પાછો આવી રહ્યો હતો ત્યારે મેં રસ્તા પર 18 થી 20 મૃતદેહો પડેલા જોયા. આ લાંબા રૂટ પર 20 લાખ લોકો માટે પૂરતી વ્યવસ્થા કરવી ખૂબ જ મુશ્કેલ છે.
મુંબઈના રહેવાસી 65 વર્ષીય અબરાર તૌકીર હુસૈન સૈયદે કહ્યું કે આ વખતે પણ હજ કમિટી દ્વારા એડવાઈઝરી જારી કરવામાં આવી હતી. જો કે, સાઉદી અરેબિયાએ આની જાહેરાત ખૂબ જ મોડી કરી હતી જેથી દરેકને સમયસર સંદેશો ન મળી શકે. પાંચથી 10 કિલોમીટર ચાલવા દરમિયાન ઘણી વખત હંગામો થાય છે. ત્યાં કોઈ સ્વયંસેવક પણ દેખાતા ન હતા. માત્ર પોલીસકર્મીઓ જ ભીડને નિયંત્રિત કરી રહ્યા હતા. જો રસ્તામાં યોગ્ય વ્યવસ્થા કરવામાં આવે તો અનેક લોકોના જીવ બચી શકે તેમ છે.
હજ કમિટિ સાથે સંકળાયેલા એક સભ્યએ જણાવ્યું હતું કે હજયાત્રીઓ ભારે ગરમી માટે પહેલેથી જ તૈયાર હતા. લોકો માટે ઓરિએન્ટેશન પ્રોગ્રામનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. આ જૂની પરંપરા છે. જો કે, ઘણા લોકો અશિક્ષિત અને ખૂબ વૃદ્ધ છે. તેઓ ઓરિએન્ટેશન પ્રોગ્રામમાં દર્શાવેલ બાબતોને અનુસરવામાં સક્ષમ નથી. સાઉદી અરેબિયાની સરકાર અનુસાર આ વખતે 18 લાખ લોકોએ હજ યાત્રામાં ભાગ લીધો હતો.
