યુપીમાં ભારતીય જનતા પાર્ટી (BJP) એ 2024ની લોકસભા ચૂંટણી પહેલા 69 જિલ્લા એકમ પ્રમુખોને બદલ્યા છે. પાર્ટીએ રાજ્યને 98 સંગઠનાત્મક જિલ્લા એકમોમાં વિભાજિત કર્યું છે, જેમાં ઉચ્ચ જાતિઓ સૌથી વધુ હોદ્દા ધરાવે છે. મહિલાઓ અને દલિતોનું પ્રતિનિધિત્વ ન્યૂનતમ છે, અને પસમંડા મુસ્લિમ સમુદાયમાંથી કોઈ જિલ્લા એકમ વડા નથી. પુનઃ ગોઠવણીનો ઉદ્દેશ્ય જૂની દુશ્મનાવટને બાજુ પર રાખવા અને આગામી ચૂંટણીમાં પક્ષના કાર્યકરોને તેમના પ્રયાસો માટે પુરસ્કાર આપવાનો છે.
2024 ની લોકસભા ચૂંટણી પહેલા એક મોટા સંગઠનાત્મક પરિવર્તનમાં, ઉત્તર પ્રદેશમાં ભારતીય જનતા પાર્ટી (BJP) એ શુક્રવારે તેના 69 (લગભગ 70%) જિલ્લા એકમ પ્રમુખોને બદલી નાખ્યા. પ્રદેશ પાર્ટી અધ્યક્ષ ભૂપેન્દ્ર સિંહ ચૌધરીએ 98 જિલ્લા એકમ પ્રમુખોની યાદી બહાર પાડી. કારણ કે પાર્ટીએ રાજ્યને 98 સંગઠનાત્મક જિલ્લા એકમોમાં વહેંચી દીધું છે.
ભાજપનો પરંપરાગત આધાર ગણાતી ઉચ્ચ જ્ઞાતિને જિલ્લા એકમ પ્રમુખોની મહત્તમ 57 જગ્યાઓ આપવામાં આવી છે. આ પછી અન્ય પછાત વર્ગો (ઓબીસી) આવે છે કારણ કે તેમાંથી 36 નવા જિલ્લા એકમ પ્રમુખો છે. 2014 અને 2019ની સામાન્ય ચૂંટણીમાં ભાજપની જીતમાં OBCએ મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી. બ્રાહ્મણ અને રાજપૂત સમાજ વચ્ચેની જૂની અદાવતને રોકવા માટે શાસક પક્ષે બ્રાહ્મણ અને રાજપૂત પ્રમુખોની નિમણૂકમાં સંતુલન જાળવ્યું છે. 21 જિલ્લા પ્રમુખો બ્રાહ્મણ સમુદાયના છે, 20 રાજપૂત સમુદાયના છે, 8 વૈશ્યના છે, 5 કાયસ્થના છે જ્યારે 3 જિલ્લા પ્રમુખ ઉચ્ચ જાતિના ભૂમિહાર સમુદાયના છે. વધુમાં, માત્ર પાંચ જિલ્લા એકમ પ્રમુખો દલિત સમુદાયના છે. પક્ષે માત્ર ચાર મહિલા જિલ્લા પ્રમુખોની નિમણૂંક કરી હોવાથી મહિલા પ્રતિનિધિત્વ પણ નહિવત છે. આશ્ચર્યની વાત એ છે કે પસમંડા મુસ્લિમોમાં કોઈ જિલ્લા એકમ વડા નથી.
જો કે, ભાજપે 29 જિલ્લા એકમ પ્રમુખોમાં વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો છે જેઓ મોટા ફેરફારો છતાં સમાન ક્ષમતામાં સેવા આપતા રહેશે. બીજી તરફ, 19 મોટા જિલ્લાઓમાં બે પ્રમુખ હશે – એક જિલ્લા એકમ માટે અને બીજા શહેર એકમ માટે. ઓગસ્ટ 2022 માં ભાજપ ઉત્તર પ્રદેશ એકમના અધ્યક્ષ તરીકે ભૂપેન્દ્ર સિંહ ચૌધરીની નિમણૂક બાદ જિલ્લા એકમોમાં પુનર્ગઠનની લાંબા સમયથી રાહ જોવાઈ રહી હતી. માર્ચમાં પાર્ટીના નવા પ્રદેશ પ્રમુખોની નિમણૂક કરવામાં આવી હતી. આગામી વર્ષની શરૂઆતમાં યોજાનારી લોકસભાની ચૂંટણીને ધ્યાનમાં રાખીને પાર્ટીએ જિલ્લા સ્તરે સંગઠનનું પુનર્ગઠન કર્યું છે.
ભાજપે રાજ્યને 98 સંગઠનાત્મક જિલ્લા એકમોમાં વહેંચી દીધું છે. અવધ ક્ષેત્રમાં 15, ગોરખપુર ક્ષેત્રમાં 12, કાશીમાં 16, કાનપુરમાં 17, પશ્ચિમ યુપીમાં 19 અને બ્રજ ક્ષેત્રમાં 19 જિલ્લા એકમો છે. પશ્ચિમ યુપીમાં 19 માંથી મહત્તમ 17 જિલ્લા એકમ પ્રમુખ બદલવામાં આવ્યા છે. ભાજપે તાજેતરમાં જ ઘોસી વિધાનસભા પેટાચૂંટણીમાં હારી ગયેલા મૌ જિલ્લાના જિલ્લા એકમ પ્રમુખને પણ બદલી નાખ્યા છે. પ્રવીણ ગુપ્તાના સ્થાને નુપુર અગ્રવાલને ભાજપ મૌ જિલ્લા એકમના અધ્યક્ષ બનાવવામાં આવ્યા છે. લોકસભામાં પીએમ નરેન્દ્ર મોદી દ્વારા પ્રતિનિધિત્વ કરતા વારાણસીના જિલ્લા અને શહેર એકમના પ્રમુખો તેમજ મુખ્યમંત્રી યોગી આદિત્યનાથના હોમ ટર્ફ ગોરખપુરને બદલવામાં આવ્યા નથી. વિદ્યા સાગર રાય પાર્ટીના વારાણસી શહેર એકમના પ્રમુખ અને હંસરાજ વિશ્વકર્મા જિલ્લા એકમના અધ્યક્ષ યથાવત છે. એ જ રીતે, રાજેશ ગુપ્તા ભાજપના ગોરખપુર શહેર એકમના અધ્યક્ષ અને યુધિશિથિર સિંહ પક્ષના ગોરખપુર જિલ્લા એકમના અધ્યક્ષ યથાવત છે.
ભાજપના રાજ્ય એકમના પ્રમુખ ભૂપેન્દ્ર સિંહ ચૌધરીએ X (અગાઉ ટ્વિટર) પર એક પોસ્ટમાં જણાવ્યું હતું કે, “ભારતીય જનતા પાર્ટી, ઉત્તર પ્રદેશના તમામ નવનિયુક્ત જિલ્લા પ્રમુખોને હાર્દિક અભિનંદન અને ઉજ્જવળ કાર્યકાળ માટે શુભકામનાઓ.”
ભાજપના એક નેતાએ કહ્યું, “સંસ્થાના વિસ્તરણ અને ચૂંટણીમાં પાર્ટીની જીતમાં સક્રિય ભૂમિકા ભજવનારા સમર્પિત પક્ષના કાર્યકરોને નિમણૂકોમાં મુખ્ય સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે. જોકે પક્ષે નાગરિક ચૂંટણીમાં તમામ 17 મેયર પદો જીતી લીધા હતા, પરંતુ મ્યુનિસિપલ કાઉન્સિલ અને નગર પંચાયતના અધ્યક્ષોના પરિણામો અપેક્ષા મુજબ ન હતા. “જે અધ્યક્ષોનું કામ અસંતોષકારક હતું તેમને દૂર કરવામાં આવ્યા છે અને જેઓએ નાગરિક ચૂંટણી જીતવા માટે સખત મહેનત કરી હતી તેઓને પુરસ્કાર આપવામાં આવ્યો છે,” તેમણે કહ્યું.
દેખીતી રીતે, 2024ની નિર્ણાયક લોકસભા ચૂંટણી પહેલા, ભાજપે કાર્યકરોને સ્પષ્ટ સંદેશ આપ્યો છે કે જેઓ સખત મહેનત કરે છે તેઓને ચૂંટણીમાં પાર્ટીની જીત માટે પુરસ્કાર આપવામાં આવશે. ફેરબદલમાં પાર્ટીના કાર્યકરોને જિલ્લા અને શહેર એકમોના પ્રમુખ બનાવવામાં આવ્યા છે. આનંદ દ્વિવેદીને ભાજપ લખનૌ શહેર એકમના અધ્યક્ષ બનાવવામાં આવ્યા છે, જ્યારે વિનય પ્રતાપ સિંહ પાર્ટીના જિલ્લા એકમના અધ્યક્ષ છે. સુરેશ જૈનને પાર્ટીના મેરઠ શહેર એકમના અધ્યક્ષ બનાવવામાં આવ્યા છે અને શિવકુમાર રાણા ત્યાં જિલ્લા એકમના અધ્યક્ષ હશે. સંજીવ શર્માને ગાઝિયાબાદ શહેર એકમના અધ્યક્ષ અને સત્યપાલ પ્રધાનને પાર્ટીના જિલ્લા એકમના અધ્યક્ષ બનાવવામાં આવ્યા છે.
ભાનુ મહાજનને ભાજપના આગ્રા શહેર એકમના અધ્યક્ષ અને ગિરિરાજ કુશવાહાને જિલ્લા એકમના અધ્યક્ષ બનાવવામાં આવ્યા છે. વિનોદ પ્રજાપતિને બીજેપીના પ્રયાગરાજ ટ્રાન્સ-યમુના યુનિટના પ્રમુખ, કવિતા પટેલને પ્રયાગરાજ ટ્રાન્સ-ગંગા યુનિટના પ્રમુખ અને રાજેન્દ્ર મિશ્રાને પ્રયાગરાજ સિટી યુનિટના પ્રમુખ બનાવવામાં આવ્યા છે. અધીર સક્સેનાને પાર્ટીના બરેલી શહેર એકમના પ્રમુખ બનાવવામાં આવ્યા છે અને પવન શર્માને જિલ્લા એકમના અધ્યક્ષ બનાવવામાં આવ્યા છે. એ જ રીતે બુદ્ધીલાલ પાસીને રાયબરેલી જિલ્લા એકમના અધ્યક્ષ બનાવવામાં આવ્યા છે. કમલેશ શ્રીવાસ્તવને પાર્ટીના અયોધ્યા શહેર એકમના અધ્યક્ષ અને સંજીવ સિંહને જિલ્લા એકમના અધ્યક્ષ બનાવવામાં આવ્યા છે.
