ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ (ASI) એ સોમવારે વિવાદિત ભોજશાળા-કમાલ મૌલા મસ્જિદ સંકુલના વૈજ્ઞાનિક સર્વેનો અહેવાલ મધ્યપ્રદેશ હાઈકોર્ટની ઈન્દોર બેંચને સુપરત કર્યો હતો. ASIના વકીલ હિમાંશુ જોશીએ હાઈકોર્ટની રજિસ્ટ્રીમાં 2000થી વધુ પાનાનો રિપોર્ટ રજૂ કર્યો હતો. જોષીએ ફોન પર કહ્યું, ‘મેં રિપોર્ટ સબમિટ કરી દીધો છે.’ તેમણે કહ્યું કે હાઈકોર્ટ આ મામલે 22 જુલાઈએ સુનાવણી કરશે.
4 જુલાઈના રોજ, હાઈકોર્ટે ASIને 15મી જુલાઈ સુધીમાં વિવાદિત 11મી સદીના સ્મારકના પરિસરમાં લગભગ ત્રણ મહિના સુધી કરવામાં આવેલા સર્વેનો સંપૂર્ણ રિપોર્ટ રજૂ કરવાનો આદેશ આપ્યો હતો. આ સ્મારકને લઈને હિંદુ અને મુસ્લિમો વચ્ચે વિવાદ ચાલી રહ્યો છે.
હિન્દુ સમુદાય ભોજશાળાને વાગદેવી (દેવી સરસ્વતી) નું મંદિર માને છે, જ્યારે મુસ્લિમ પક્ષ આ 11મી સદીના સ્મારકને કમલ મૌલા મસ્જિદ કહે છે. આ સંકુલ ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ (ASI) દ્વારા સુરક્ષિત છે. 11 માર્ચે ‘હિન્દુ ફ્રન્ટ ફોર જસ્ટિસ’ નામના સંગઠનની અરજી પર મધ્યપ્રદેશ હાઈકોર્ટે ASIને ભોજશાળા-કમાલ મૌલા મસ્જિદ સંકુલનો વૈજ્ઞાનિક સર્વે કરવાનો આદેશ આપ્યો હતો. આ પછી ASIએ 22 માર્ચથી આ વિવાદિત કોમ્પ્લેક્સનો સર્વે શરૂ કર્યો હતો, જે હાલમાં જ સમાપ્ત થયો હતો.
હાઈકોર્ટે એએસઆઈને સર્વે પૂર્ણ કરવા માટે છ સપ્તાહનો સમય આપ્યો હતો. બાદમાં ASIએ રિપોર્ટ આપવા માટે વધુ સમય માંગ્યો હતો. એએસઆઈએ 22 માર્ચના રોજ વિવાદિત સંકુલનો સર્વે શરૂ કર્યો હતો જે તાજેતરમાં સમાપ્ત થયો હતો. ભોજશાળાને લઈને વિવાદ શરૂ થયા બાદ ASIએ 7 એપ્રિલ 2003ના રોજ આદેશ જારી કર્યો હતો. આ આદેશ અનુસાર, છેલ્લા 21 વર્ષથી અમલમાં આવેલી પ્રણાલી મુજબ, હિંદુઓને દર મંગળવારે ભોજશાળામાં નમાજ પઢવાની છૂટ છે, જ્યારે મુસ્લિમોને દર શુક્રવારે આ જગ્યાએ નમાજ પઢવાની છૂટ છે. ‘હિન્દુ ફ્રન્ટ ફોર જસ્ટિસ’એ પોતાની અરજીમાં આ વ્યવસ્થાને પડકારી છે.
