જ્યારે ભારતના ટેક્સટાઇલ પ્રધાન નગ્ન થઇ ભાગ્યા, ત્યારે તેઓ તેમનું નામાંકન દાખલ કરી શક્યા ન હતા

આ 1991ની વાત છે. 10મી લોકસભાની ચૂંટણી મે-જૂન મહિનામાં યોજાવાની હતી. આ મધ્યસત્ર ચૂંટણી હતી કારણ કે ડિસેમ્બર 1989માં યોજાયેલી ચૂંટણીઓ બાદ વીપી સિંહે અગાઉ ભાજપની મદદથી રાષ્ટ્રીય મોરચાની સરકાર બનાવી હતી. જનતા દળ સરકારનું નેતૃત્વ કરી રહ્યું હતું. મંડલ કમિશનની ભલામણો લાગુ કર્યા બાદ અને OBCને 27 ટકા અનામત આપ્યા બાદ ભાજપે દેશભરમાં રામ મંદિરના નિર્માણ માટે આંદોલન શરૂ કર્યું હતું. તત્કાલીન ભાજપ અધ્યક્ષ લાલકૃષ્ણ અડવાણીએ સોમનાથથી અયોધ્યા સુધી રામ રથયાત્રા કાઢી હતી.

25 સપ્ટેમ્બર, 1990ના રોજ અડવાણીએ ગુજરાતના સોમનાથથી રથયાત્રાની શરૂઆત કરી હતી. 23 ઓક્ટોબર 1990ના રોજ તેમનો રથ બિહારના સમસ્તીપુર પહોંચ્યો કે તરત જ લાલુ યાદવની જનતા દળ સરકારે તેમની ધરપકડ કરી લીધી. આનાથી નારાજ ભાજપે જનતા દળના નેતૃત્વવાળી કેન્દ્ર સરકાર પર નિશાન સાધ્યું
એટલે કે તેણે વીપી સિંહની સરકારમાંથી પોતાનું સમર્થન પાછું ખેંચી લીધું. જેના કારણે વીપી સિંહની સરકાર પડી.

તે પછી, ચંદ્રશેખર નવેમ્બર 1990માં કોંગ્રેસ અને ડાબેરી પક્ષોના સમર્થનથી વડાપ્રધાન બન્યા. થોડા દિવસો પહેલા ચંદ્રશેખરે 64 સાંસદો સાથે જનતા દળથી અલગ થઈને નવી સમાજવાદી જનતા પાર્ટીની રચના કરી હતી. ચંદ્રશેખરની સરકારે માત્ર ત્રણ મહિના અને 24 દિવસ પૂરા કર્યા હતા જ્યારે કોંગ્રેસ, જે સરકારને બહારથી ટેકો આપી રહી હતી, તેણે ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન રાજીવ ગાંધી પર જાસૂસી કરવાનો આરોપ લગાવીને સરકારને ટેકો પાછો ખેંચી લીધો હતો. જેના કારણે ચંદ્રશેખર સરકાર લઘુમતીમાં આવી ગઈ. ચંદ્રશેખરે 6 માર્ચ, 1991ના રોજ વડાપ્રધાન પદ પરથી રાજીનામું આપ્યું હતું. આ પછી દેશમાં દસમી લોકસભા માટે ચૂંટણીનું બ્યુગલ વાગ્યું હતું.

ચંદ્રશેખરની સાથે, જનતા દળમાંથી સમાજવાદી જનતા પાર્ટીમાં પક્ષાંતર કરનારાઓમાં હુકુમદેવ નારાયણ યાદવ પણ હતા, જેઓ 1989માં બિહારના સીતામઢીમાંથી સાંસદ તરીકે ચૂંટાયા હતા. ચંદ્રશેખરે શક્તિશાળી યાદવ નેતાને તેમની સરકારમાં કાપડ મંત્રી બનાવ્યા હતા. 1991 માં, જ્યારે ફરીથી ચૂંટણીઓ થઈ રહી હતી, ત્યારે હુકુમદેવ નારાયણ યાદવ ફરીથી સીતામઢી બેઠક પરથી ઉમેદવારી પત્ર ભરવા આવ્યા હતા, પરંતુ તેમને કલેક્ટર કચેરી પરિસરમાં જ જનતાના ભારે વિરોધ અને ગુસ્સાનો સામનો કરવો પડ્યો હતો.

એવું કહેવાય છે કે તે સમયે લોકો યાદવથી એટલા નારાજ હતા કે તેઓએ તેમને નામાંકન ભરવા માટે જિલ્લા કલેક્ટર કચેરીમાં પ્રવેશવા પણ ન દીધા અને તેમના કપડાં પણ ફાડી નાખ્યા. ભીડે તેની ધોતી ખોલી નાખી હતી. તે સમયે પણ યાદવ ચંદ્રશેખરની સંભાળ રાખનાર સરકારમાં કાપડ મંત્રી હતા. તેના સુરક્ષાકર્મીઓ પણ આ જોઈને દંગ રહી ગયા. એવું પણ કહેવાય છે કે ભીડ ત્યારે સૂત્રોચ્ચાર કરી રહી હતી – “જ્યારે જનતાનો ઉત્સાહ જાગ્યો, ત્યારે ભારતના કાપડ મંત્રી નગ્ન થઈને ભાગી ગયા.”

વાસ્તવમાં, સામાન્ય જનતા હુકુમદેવ નારાયણ યાદવથી નારાજ હતી કારણ કે 1989માં જીતીને દિલ્હી ગયા બાદ તેઓ પોતાના સંસદીય ક્ષેત્રને ભૂલી ગયા હતા. બે વર્ષ પહેલા જ્યારે તેઓ જનતા દળની ટિકિટ પર ચૂંટણી લડી રહ્યા હતા ત્યારે લોકોએ તેમને સંપૂર્ણ સમર્થન આપ્યું હતું. ત્યારબાદ યાદવને કુલ 3 લાખ 35 હજાર 796 વોટ મળ્યા. તેમણે ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસના વરિષ્ઠ નેતા અને ત્રણ વખત સાંસદ નાગેન્દ્ર યાદવને હરાવ્યા હતા.

1991માં હુકુમદેવ નારાયણ સમાજવાદી જનતા પાર્ટીની ટિકિટ પર ચૂંટણી લડવા આવ્યા હતા. ભારે વિરોધ બાદ તેમણે સીતામઢી પરથી પોતાનો દાવો છોડવો પડ્યો હતો. તેઓ ફરીથી દરભંગાથી ચૂંટણી લડ્યા, જ્યાં તેમની ડિપોઝીટ જપ્ત થઈ, જ્યારે સીતામઢીથી, જનતા દળની ટિકિટ પર યુવા ઉમેદવાર નવલ કિશોર યાદવ વિક્રમી સંખ્યામાં મતોથી જીત્યા. તેમને લગભગ 65 ટકા વોટ મળ્યા હતા. રાયને કુલ 4 લાખ 25 હજાર 186 મત મળ્યા હતા. તેમણે કોંગ્રેસના રામબ્રીક્ષ ચૌધરીને કારમી હાર આપી હતી.