જ્યારે આપણામાંથી ઘણા લોકો આપણા કેટલાક મૂળભૂત કાનૂની અધિકારોથી પરિચિત છે, ત્યાં ઘણા ઓછા જાણીતા અધિકારો છે જે આપણા રોજિંદા જીવનમાં નોંધપાત્ર તફાવત લાવી શકે છે. આ સ્વતંત્રતા દિવસે, ચાલો આ અધિકારોનું અન્વેષણ કરીએ અને તે તમારી ક્રિયાપ્રતિક્રિયાઓ અને નિર્ણયોને કેવી રીતે આકાર આપી શકે છે.
:સ્વતંત્રતા દિવસ 2023ની શુભેચ્છાઓ: 77 અવતરણો, છબીઓ, સંદેશાઓ, સૂત્રો અને શુભેચ્છાઓ સાથે દેશભક્તિની ભાવના ફેલાવો
એફઆઈઆર દાખલ કરવાનો અધિકાર
ભારતીય દંડ સંહિતા (IPC) કલમ 166A હેઠળ, પોલીસ અધિકારીઓ એફઆઈઆર (પ્રથમ માહિતી અહેવાલ) નોંધવાનો ઇનકાર કરી શકતા નથી. તમને કોગ્નિસેબલ ગુનાની જાણ કરવાનો અધિકાર છે, અને ઇનકાર અધિકારી માટે કાનૂની પરિણામોમાં પરિણમી શકે છે. આ અધિકાર ખાતરી કરે છે કે તમારી ફરિયાદોને ગંભીરતાથી લેવામાં આવે છે અને તેની તપાસ કરવામાં આવે છે.
રિફંડનો દાવો કરવાનો અધિકાર
જો તમે ખરીદીથી અસંતુષ્ટ હોવ અથવા પેઇડ સેવાનો ઉપયોગ કરવામાં અસમર્થ હોવ તો ગ્રાહક સુરક્ષા બિલ તમારા સંપૂર્ણ રિફંડના અધિકારની ખાતરી આપે છે. કન્ઝ્યુમર પ્રોટેક્શન એક્ટ 2019 દ્વારા રજૂ કરાયેલા નવા નિયમો અને નિયમો ગ્રાહકોના હિતોનું રક્ષણ કરે છે. આ કાયદા હેઠળ, વિક્રેતા વેબસાઇટના ઉલ્લેખિત વિશિષ્ટતાઓને પૂર્ણ કરતા ન હોય તેવા ખામીયુક્ત અથવા મોડા-વિતરિત ઉત્પાદનો અથવા માલને પાછા સ્વીકારવાનો ઇનકાર કરી શકતા નથી.
માતાપિતાના તેમના બાળકો દ્વારા જાળવણી કરવાનો અધિકાર
ક્રિમિનલ પ્રોસિજર કોડની કલમ 125 પત્ની, બાળક અને માતા-પિતાના ભરણપોષણની જોગવાઈ કરે છે. આ મુજબ, દત્તક લેનાર અને સાવકા માતા-પિતા સહિત માતાપિતાને તેમના પુખ્ત બાળકો પાસેથી ભરણપોષણનો દાવો કરવાનો અધિકાર છે. આ તેમની સુખાકારી અને નાણાકીય સુરક્ષાને સુનિશ્ચિત કરવામાં મદદ કરે છે.
સમાન કામ માટે સમાન વેતનનો અધિકાર
સમાન મહેનતાણું અધિનિયમ, 1976 એ આદેશ આપે છે કે સમાન સંજોગોમાં કરવામાં આવેલા સમાન કામ માટે પુરુષો અને સ્ત્રીઓ બંનેને સમાન વેતન મળે છે. આ ખાતરી કરે છે કે વળતર લિંગના આધારે કાર્યસ્થળોમાં ન્યાયી અને ભેદભાવ રહિત છે.
જ્યારે ધરપકડ કરવામાં આવે ત્યારે સ્ત્રીના અધિકારો
ક્રિમિનલ પ્રોસિજર કોડની કલમ 46 એ નિર્ધારિત કરે છે કે, અપવાદરૂપ સંજોગો સિવાય, સૂર્યોદય પહેલાં (સવારે 6) અથવા સૂર્યાસ્ત (6 વાગ્યા) પછી સ્ત્રીની ધરપકડ કરી શકાતી નથી. પુરુષ પોલીસ અધિકારી મહિલાની ધરપકડ કરી શકતો નથી. આવું માત્ર મહિલા અધિકારી જ કરી શકે છે. આ ધરપકડ દરમિયાન મહિલાઓની ગરિમા અને સલામતીનું રક્ષણ કરે છે.
જો કોઈ ટ્રાફિક પોલીસ અધિકારી તમારા વાહનની ચાવી છીનવી લે તો કાયદેસરની કાર્યવાહી કરવાનો અધિકાર
મોટર વ્હીકલ એક્ટ, 1988 મુજબ, જો કોઈ ટ્રાફિક પોલીસ અધિકારી તમારા વાહનની ચાવી ગેરકાયદેસર રીતે છીનવી લે છે, તો તમને તેમની સામે કાયદેસરની કાર્યવાહી કરવાનો અધિકાર છે. આ કાયદાના અમલીકરણમાં ન્યાયી સારવાર અને જવાબદારીની ખાતરી આપે છે.
પોલીસ એક્ટ હેઠળ અધિકાર
પોલીસ એક્ટ, 1861 મુજબ, પોલીસ અધિકારીઓને હંમેશા ફરજ પર ગણવામાં આવે છે, પછી ભલે તેઓ યુનિફોર્મમાં હોય કે ન હોય. જાહેર સલામતી સુનિશ્ચિત કરવા માટે તેઓ સત્તાવાર રીતે રજા પર હોવા છતાં પણ પીડિત દ્વારા સંપર્ક કરવામાં આવે તો તેઓ મદદ કરવાનો ઇનકાર કરી શકતા નથી.
મેટરનિટી બેનિફિટ એક્ટ હેઠળ અધિકાર
1961નો મેટરનિટી બેનિફિટ એક્ટ, સગર્ભા સ્ત્રીઓ માટે નોકરીની સમાપ્તિને અટકાવે છે. કોઈપણ કંપની દ્વારા કોઈ પણ ગર્ભવતી મહિલાને નોકરીમાંથી કાઢી શકાશે નહીં. આનું ઉલ્લંઘન કરવાથી કાનૂની પરિણામો આવી શકે છે, સગર્ભા માતાઓના અધિકારોનું રક્ષણ થાય છે.
ચેક બાઉન્સ સામે અધિકાર
1881ના નેગોશિયેબલ ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ એક્ટની કલમ 138, ચેક બાઉન્સ થવાને સજાપાત્ર ગુનો બનાવે છે. જો તમને બાઉન્સ થયેલ ચેક મળે છે, તો તમે બાકી રકમ વસૂલ કરવા માટે કાનૂની કાર્યવાહી કરી શકો છો.
મફત કાનૂની સહાયનો અધિકાર
બંધારણની કલમ 39-A એવા લોકો માટે મફત કાનૂની સહાયની જોગવાઈ કરે છે જેઓ કાનૂની પ્રતિનિધિત્વ પરવડી શકતા નથી, બધા માટે ન્યાયની પહોંચ સુનિશ્ચિત કરે છે.
માહિતીનો અધિકાર (RTI એક્ટ, કલમ 19(1)(a))
માહિતી અધિકાર કાયદા હેઠળ, કોઈપણ નાગરિક જાહેર સત્તાવાળાઓ પાસેથી માહિતીની વિનંતી કરી શકે છે. અધિકારીઓ દ્વારા વિલંબ અથવા અવરોધ દંડમાં પરિણમી શકે છે, પારદર્શિતા અને જવાબદારીને પ્રોત્સાહન આપી શકે છે.
મહત્તમ છૂટક કિંમત અધિનિયમ, 2014
બંધારણમાં ખાસ ઉલ્લેખ ન હોવા છતાં, ગ્રાહક સુરક્ષા કાયદા વિક્રેતાઓ અને વિક્રેતાઓ દ્વારા અયોગ્ય કિંમત નિર્ધારણ પ્રથાઓને રોકવા માટે માલની મહત્તમ છૂટક કિંમતનું નિયમન કરે છે. કોઈપણ સામાનની ખરીદી માટે પ્રિન્ટેડ એમઆરપી (મહત્તમ છૂટક કિંમત) કરતાં વધુ ચૂકવવા માટે કોઈને કહી શકાય નહીં. ગ્રાહકોને ખરીદી કરતી વખતે ઉલ્લેખિત MRP કરતાં ઓછી કિંમત પણ પૂછવાની છૂટ છે.
તમારા કાનૂની અધિકારોને જાણવું તમને અન્યાય સામે ઊભા રહેવા, ન્યાયી સારવારની માંગ કરવા અને જાણકાર નિર્ણયો લેવાની શક્તિ આપે છે. આ અધિકારો ન્યાય, ગૌરવ અને સમાનતાને જાળવી રાખવા માટે રચાયેલ છે, જે તમામ ભારતીયો માટે વધુ સારા સમાજને આકાર આપે છે.
