જર્જરિત આર્થિક સ્થિતિમાંથી પસાર થઈ રહેલા પાડોશી દેશ પાકિસ્તાને તાજેતરમાં પોતાનું બજેટ રજૂ કર્યું છે. ચૂંટણીના વર્ષને કારણે, શહેબાઝ શરીફ સરકારે લોકોને લોલીપોપ આપવા માટે સરકારી કર્મચારીઓના પગારમાં 35 ટકા વધારાની જાહેરાત કરી છે, પરંતુ આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાકીય ભંડોળ (IMF) એ પાકિસ્તાનના 2023-24ના બજેટ સામે ગંભીર વાંધો ઉઠાવ્યો છે. આ સાથે IMF પાકિસ્તાનને બેલઆઉટ પેકેજ આપે તેવી શક્યતાઓ પણ નબળી પડી છે.
IMF પાસે તે લોન પ્રોગ્રામને પુનર્જીવિત કરવા માટે 30 જૂન સુધી માત્ર બે અઠવાડિયા બાકી છે. એવું માનવામાં આવે છે કે IMF ફંડ આપવાથી રોકડની તંગીવાળા પાકિસ્તાનને તેની આંતરરાષ્ટ્રીય દેવાની જવાબદારી પૂરી કરવામાં મદદ મળશે અને આંતરરાષ્ટ્રીય ડિફોલ્ટર બનવાથી બચી શકાશે, પરંતુ IMF તરફથી રાહત મળવાની કોઈ આશા નથી.
ગયા વર્ષથી, IMF પાકિસ્તાન પર $6.7 બિલિયનના બેલઆઉટ પેકેજના છેલ્લા તબક્કા તરીકે $1.2 બિલિયન ચૂકવવાની શરતો લાદી રહ્યું છે અને પાકિસ્તાન તેનો અમલ કરી રહ્યું છે. આમ છતાં પાકિસ્તાનને સફળતા મળી નથી. એક તરફ પાકિસ્તાનની શરીફ સરકાર ઈચ્છા છતાં પણ ચૂંટણીની મોસમમાં લોકોને પોપ્યુલિસ્ટ બજેટ આપી શકી નથી અને બીજી તરફ કડક શરતો હોવા છતાં ઈન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડે ફંડ રિલીઝ કરવાના કોઈ સંકેત આપ્યા નથી.
જો કે, શરીફ સરકાર હજી પણ હાર માની રહી નથી અને છેલ્લા પ્રયાસમાં, નાણા પ્રધાન ઇશાક ડારે મંગળવારે આઇએમએફ મિશનના વડા નાથન પોર્ટર સાથે આઇએમએફ પ્રોગ્રામને સુરક્ષિત કરવા માટે વર્ચ્યુઅલ મીટિંગ કરી હતી. આ બેઠક પણ અનિર્ણિત રહી હતી. જુનિયર નાણા મંત્રી આયેશા ગૌસ પાશાએ કહ્યું કે IMF 2023-24 માટે બજેટરી માળખાથી સંતુષ્ટ નથી. તેમણે કહ્યું કે હવે IMFની ચિંતાઓને દૂર કરવા માટે બેઠકનો બીજો રાઉન્ડ યોજાશે.
નિષ્ણાતો જણાવી રહ્યા છે કે જો IMF પાકિસ્તાનને ફંડ નહીં આપે તો પાકિસ્તાન પર વિદેશી લોન ચૂકવવાનું દબાણ વધશે અને તેના કારણે તેનો વિદેશી મુદ્રા ભંડાર 3 અબજ ડોલરની નીચે આવી શકે છે. પાકિસ્તાને ચીનને એક અબજ ડોલરની લોન ચૂકવવાની છે, જેની પાકતી મુદત પૂરી થઈ ગઈ છે.
પાકિસ્તાની મીડિયા અહેવાલો કહે છે કે પાકિસ્તાનનો વિદેશી મુદ્રા ભંડાર માંડ ત્રણ અઠવાડિયાની આયાત માટે ટકી શકે છે. આ દરમિયાન અમેરિકી ડોલર સામે પાકિસ્તાની રૂપિયા પર દબાણ વધી રહ્યું છે. બુધવારે (14 જૂન) ઇન્ટરબેંક માર્કેટમાં પાકિસ્તાની ચલણ યુએસ ડોલર સામે રૂ. 287 પર ટ્રેડ કરી રહ્યું હતું.
મૂડીઝ ઈન્વેસ્ટર્સ સર્વિસે બુધવારે ચેતવણી આપી હતી કે પાકિસ્તાનને આઈએમએફનું બેલઆઉટ પેકેજ મળવાની શક્યતાઓ ઘટી ગઈ છે. આ કારણે, દેશ સાર્વભૌમ ડિફોલ્ટનો સંપર્ક કરી શકે છે. સિંગાપોરમાં રેટિંગ કંપનીના સાર્વભૌમ વિશ્લેષક ગ્રેસ લિમે જણાવ્યું હતું કે, “પાકિસ્તાન 30 જૂનના રોજ સમાપ્ત થનારી IMF પ્રોગ્રામને પહોંચી વળવામાં અસમર્થ બની શકે તેવા જોખમો વધી રહ્યા છે.”